Hôm nay tôi chỉ nhắc lại cho người Hà Nội xưa những món ăn bất hủ mà ai đến con phố nào thì khó mà không nhắc đến đặc sản của nơi mình ở.
Có phải là nước Việt Nam với những khẩu vị khác nhau, mang đến cho người khách những món mà tên nó đã đi vào lịch sử của dân tộc ta.
Có thể những món ăn này các anh chị đã nghe tên mà chưa biết, có thể ta đã ăn rồi mà chưa nghe nói đến nơi đã thực hiện ngày xưa, có thể nơi nào trên thế giới cũng có cái tên gọi quen quen nhưng không đúng khẩu vị quê nhà.
Caroline Thanh Hương
Bún ốc
Món ăn dân dã, bắt nguồn từ đồng ruộng này không rõ xuất hiện ở Hà
Nội từ bao giờ nhưng từ lâu đã trở thành món quà vặt được ưa thích số
một. Người ta có thể ăn bún ốc cho bữa sáng, trưa hoặc tối, ăn vào bất
cứ thời điểm nào. Tuy nhiên, thời khắc mà người Hà Nội nhớ tới và thèm
bún ốc nhất là trong những ngày Tết cổ truyền, khi đã chán ngấy với mâm
cỗ đầy ắp cá thịt - ngấy và nhiều đạm.
Bát bún ốc luôn sặc sỡ sắc màu của cà chua chưng, những con ốc béo mỡ
màng, chuối đậu vàng ươm. Hương vị là sự kết hợp ăn ý của nước dùng
trong veo nhưng không kém phần béo ngậy, chua chua thanh thanh và dậy
mùi dấm bỗng đặc trưng. Khi ăn, thêm chút hoa chuối thái mỏng và rau
sống tươi ngon mới khiến bát bún đầy đủ hương vị.
Một lần thưởng thức bạn mới thực hiểu, không dưng mà hầu như quán bún
ốc nào ở Hà Nội cũng đông khách trong suốt nhiều năm qua, dù cho cơn
bão đồ ăn Tây có mạnh mẽ đến cỡ nào. Không quán hàng sang trọng, biển
hiệu hoành tráng, người Hà Nội thưởng rỉ tai nhau về các địa chỉ thưởng
thức món đặc sản này mỗi khi lên cơn thèm.
Nếu không quen ai là thổ địa Hà Nội, bạn có thể tự ghé một trong số
các quán bún ốc nổi tiếng như quán bà Béo phố Hòe Nhai, quán bà Lương ở
Khương Thượng, quán nằm trong ngõ 530 Thụy Khuê, quán Tình Quê phố Cao
Đạt, ngõ chợ Đồng Xuân hay ở Phủ Tây Hồ. Tuy nhiên, giá cả ở đây cũng
"chát" nhất.
Bún chả
Một món bún khác hút khách không kém vào các buổi trưa là bún chả.
Món ăn này có nhiều "phiên bản" ở khắp các vùng miền nên nếu là du khách
phương xa, bạn vẫn có thể cảm thấy rất quen thuộc.
Dưới cái nắng hè oi ả, dù bát bún có ngon tới đâu mà bốc khói nghi
ngút thì ắt hẳn cũng sẽ bớt đi phần nào hấp dẫn. Do đó, người Hà Nội
thường tìm tới món ăn không chan nước dùng nóng, nhiều đạm nhưng không
ngấy này. Mùi thơm từ những vỉ nướng chả trở luôn tay trên bếp than
chính là biển hiệu quyến rũ nhất của các quán bún chả.
Trước đây, bún chả "sành điệu" phải là phải nướng bằng kẹp tre, để
khi ra thành phẩm, miếng thịt không chỉ có mùi nức mũi của thịt mỡ cháy
mà còn mang mùi thơm đặc trưng không thể lẫn của tre nướng. Bún chả kiểu
này khiến chủ quán khá kỳ công, từ việc chọn, cưa, ngâm và chẻ tre. Do
đó, ở Hà Nội hiện nay, số quán còn nướng chả bằng kẹp tre chỉ còn đếm
trên đầu ngón tay.
Khi ăn bún chả, thực khách có thể chọn giữa chả viên và chả nướng,
mỗi loại ngon một kiểu khác nhau. Nếu như chả viên là sự kết hợp của
hành tỏi, thịt băm nhỏ tẩm ướp nên khá mềm và ngọt thì chả miếng lại dai
dai, thơm thơm mùi mỡ cháy. Nước chấm cũng là bí quyết riêng của mỗi
quán bởi nước chấm dở sẽ khó lòng tạo nên bát bún ngon được.
Các quán bún chả nổi danh Hà Nội: bún chả Hàng Mành, bún chả Sinh Từ
(Nguyễn Khuyến), bún chả que tre (ngõ chợ Đồng Xuân), quán ở ngã tư
Nguyễn Du - Bà Triệu...
Bún thang
Bún thang là món ăn cổ truyền của các gia đình Hà Nội xưa, đặc biệt
là trong dịp Tết. Món ăn với nhiều nguyên liệu và đủ mùi vị nhưng vẫn
mang lại cảm giác thanh thanh, đầy tinh tế của ẩm thực Hà Thành. Không
phải quán nào cũng làm được một bán bún thang ngon và “chuẩn”, vì thế số
lượng những quán hàng này cũng khá khiêm tốn so với những đặc sản khác
như phở bò hay bún ốc.
Có tới gần 20 nguyên liệu mới đủ làm nên món ăn nhiều màu sắc và đủ
mùi vị này: trứng tráng mỏng thái chỉ, gà xé nhỏ, giò lụa thái sợi, rau
răm, nấm hương, củ cải ngâm… Nước dùng trong và ngọt thơm, đậm đà vị của
tôm, chan đều lên bát bún nhỏ xinh vừa ăn. Trước đây, người ta thường
dùng kèm với tinh dầu cà cuống cho dậy mùi thơm. Tuy nhiên, hiện nay,
thứ hương liệu này khá khó kiếm và cũng tương đối “xa xỉ” nên hiếm thấy
trong các quán hàng.
Nổi tiếng nhất trong các quán bún thang ở Hà Nội phải kể đến quán bà Đức (48 Cầu Gỗ), 32 Cầu Gỗ, quán ở giữa phố
Lương Văn Can, quán nhỏ trong ngõ Hạ Hồi, ngõ Hàng Chỉ, quán ở đầu nhà D2 Giảng Võ...
Phở nước
Nếu hỏi món ăn nào phổ biến nhất thủ đô thì ắt hẳn đó chính phở. Hiếm
có con phố nào mà không có ít nhất một hàng phở đông khách. Dù ngày nay
người ta đã nghĩ ra nhiều kiểu biến tấu như phở cuốn, phở trộn, phở áp
xảo... nhưng phở kiểu truyền thống vẫn lấy lòng được nhiều thực khách
nhất.
Nhà văn Thạch Lam có viết trong cuốn Hà Nội 36 Phố Phường: "Phở là
một thứ quà đặc biệt của Hà Nội, không phải chỉ riêng Hà Nội mới có,
nhưng chính là vì chỉ ở Hà Nội mới ngon. Phở ngon phải là phở "cổ điển",
nấu bằng thịt bò, nước dùng trong và ngọt, bánh dẻo mà không nát, thịt
mỡ gầu giòn chứ không dai, chanh ớt với hành tây đủ cả, rau thơm tươi,
hồ tiêu bắc, giọt chanh cốm gắt, lại điểm thêm một ít cà cuống, thoảng
nhẹ như một nghi ngờ".
Từ những năm 1940, phở đã rất phổ biến, được bán từ cửa hàng sang
trọng cho tới những quán bình dân vỉa hè chật chội. Đây được xem như món
ăn "bắt buộc" mà nếu chưa từng ăn qua, coi như bạn chưa tới Hà Nội.
Qua bao nhiêu năm, phở truyền thống vẫn khiến không chỉ người đi xa
mà còn du khách một lần nếm thử phải nhớ mãi. Nếu thực sự muốn tìm một
quán phở ngon ở Hà Nội, bạn hãy tìm đến một trong những địa chỉ phở gia
truyền như phở Thìn (Lò Đúc), phở Bát Đàn, phở Lý Quốc Sư hay phở ngồi
vỉa hè Hàng Trống, phở Sướng (Đinh Liệt)...
Phở cuốn
Phở cuốn ở Hà Nội mới có khoảng gần chục năm nay, và nhắc đến nó là
người ta nghĩ ngay đến làng Ngũ Xã, nằm ven hồ Trúc Bạch, vì đây chính
là mảnh đất cho ra đời món ăn đặc biệt này.
Đĩa phở cuốn trắng tinh, mùi thịt bò hấp dẫn lôi cuốn thực khách, khi
ăn chấm nước mắm pha chua chua ngọt ngọt và vài lát dưa góp đu đủ.
Phở cuốn dễ ăn mà không ngán. Bạn có thể chọn thêm hai món “phái
sinh” là phở chiên phồng và phở chiên trứng để tha hồ thưởng thức. Để
làm miếng phở cuốn chiên phồng, người đầu bếp lấy bánh phở gấp thành
hình bao diêm chiên trong chảo ngập mỡ cộng với bánh phở thái chỉ đánh
trứng chiên xù, trông rất hấp dẫn.
Bánh phở chiên được phủ bởi bò xào lăn, rau cải nêm chút hạt tiêu và
nước mắm chua. Khi thưởng thức, miếng bánh phở chiên giòn tan trong
miệng, cộng hương vị béo ngậy của trứng thêm chút thịt bò xào và đu đủ
xanh khiến thực khách mê mẩn.
Để thưởng thức món này, bạn có thể rẽ qua quán Hưng Bền – 33 Ngũ Xã, Hà Nội.
Bánh cuốn
Bánh cuốn Thanh Trì xưa kia thường không có nhân, chỉ là lớp bánh
tráng mỏng manh như dải lụa, trắng mịn, mướt mát; chấm cùng nước chấm
chua ngọt thanh thanh, ấy thế mà vẫn nức tiếng xa gần. Ngày nay, người
ta biến tấu bánh cuốn thêm nhiều nguyên liệu như mộc nhĩ, thịt băm,
trứng, tôm, ruốc tôm... và ăn kèm chả quế. Món ăn trở nên nhiều đạm hơn
nên có lẽ đã hấp dẫn nhiều người hơn.
Nếu có cơ hội được tận mắt chứng kiến các công đoạn làm bánh, bạn sẽ
không khỏi ngưỡng mộ sự tài hoa của người đầu bếp Hà thành. Bàn tay
nhanh thoăn thoắt, đổ bột, dàn bột rồi bóc lớp bánh mỏng dính, rải thêm
nhân rồi bày lên đĩa. Ngần ấy công đoạn mà chỉ diễn ra trong chưa đến
10s.
Trước khi mang ra cho thực khách, những chiếc bánh cuốn nóng hổi sẽ
được bổ sung thêm một lớp hành khô chao dầu thơm nức thật khó thể nào
cưỡng nổi. Một đĩa bánh cuốn thanh đạm sẽ cho bạn một bữa sáng hoàn hảo,
chuẩn bị cho hành trình khám phá thủ đô.
Các hàng bánh cuốn bạn nên ghé: bánh cuốn Thanh Vân (14 Hàng Gà), quán bà Hoành (66
Tô Hiến Thành), quán An Quang (Hàng Bồ), 26 Đào Duy Từ, 68 Hàng Cót...
Bánh tôm
Trong ký ức của nhiều người Hà Nội, tuổi thơ gắn liền với những ngày
cuối tuần được bố mẹ cho đi chơi ở công viên Thống Nhất, ăn kem Tràng
Tiền và ngồi bên hồ Tây thưởng thức bánh tôm nóng hổi. Từ lâu, bánh tôm
hồ Tây đã trở thành một thứ đặc sản không thể không nếm thử đối với du
khách.
Bánh tôm gồm tôm nước ngọt bọc một lớp bột mỳ rồi cho vào chảo mỡ
nóng già ngập bánh. Khi bánh phồng lên và ngã màu vàng, nghe mùi thơm
ngậy hấp dẫn là ăn được. Chiếc bánh tôm nhỏ bằng lòng bàn tay, ở giữa là
một con tôm vừa vặn, đỏ rực bắt mắt. Ở Hà Nội, người ta ăn bánh tôm với
rau sống và nước chấm gồm dấm chua cay ngọt, thêm chút dưa góp cho đỡ
ngấy. Nếu may mắn, bạn sẽ được thưởng thức mùi hương cà cuống trong nước
chấm, mang tới cảm giác thích thú, khó quên.
Hiện nay, bánh tôm "thứ thiệt" chỉ còn bán ở một cửa hàng trên đường
Thanh Niên, phía bên hồ Trúc Bạch. Ngồi trong nhà hàng này bạn có thể
vừa ăn vừa ngắm cảnh hồ trong không gian thoáng đáng và cảm nhận nhịp
sống hối hả của thủ đô. Khuôn viên quán rộng, đủ chỗ cho nhiều đoàn
khách du lịch. Ngoài ra, khu vực phủ Tây hồ cũng có nhiều quán bán bánh
tôm nhưng không được ưa chuộng bằng.
Chả cá Lã Vọng
Món chả cá Lã Vọng nổi tiếng ở Hà Nội luôn nằm trong top những món ăn ngon không nên bỏ lỡ được giới thiệu trong các cuốn sách về du lịch Việt Nam. Chả cá Lã Vọng ngon là sự kết hợp hoàn hảo giữa các gia vị đặc trưng Việt Nam như nghệ, thì là, mắm tôm và nước mắm, tất cả hòa quyện lại thành một món ăn có mùi thơm vô cùng hấp dẫn.
Món này được ăn kèm với ớt đỏ, bún, các loại rau thơm, rưới lên trên là những miếng cá rán ngon tuyệt. Ở Hà Nội bây giờ có rất nhiều quán bán chả cá nhưng địa chỉ lâu đời nhất phải kể đến quán Chả cá Lã Vọng – 14 phố Chả Cá.
Cốm
Cách đây ít năm, cứ đến độ thu sang, hình ảnh những gánh cốm rong xanh mát, thơm ngào ngạt len lỏi trong phố lại trở nên quen thuộc với người dân Hà thành. Những năm trở lại đây, khi vắng bóng những gánh hàng rong thì cốm được bán chủ yếu ở những hàng quán cố định ven đường, hoặc được chở trên những chiếc xe đạp.
Cốm là món ăn dân dã từ đồng quê nhưng ngon nức tiếng xa gần thì phải kể đến thứ cốm dẻo thơm của làng Vòng (nay thuộc phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy, Hà Nội). Cốm không được gói trong giấy báo hay đựng trong bát mà chỉ ngon khi gói vuông vắn trong những chiếc lá sen, bên ngoài buộc bằng dây rơm nếp. Mùi hương của cốm mới quyện cùng mùi thơm nồng nồng, man mát của lá sen khiến hương cốm càng trở nên tinh tế.
Khi ăn cốm, người ta không thể ăn vội vàng mà phải nhâm nhi từng chút một bên ấm trà nóng, chấm cùng chuối tiêu chín. Nếu tới Hà Nội không trúng mùa cốm, bạn có thể mua một sản vật thơm ngon không kém, đó là bánh cốm và cốm xào.
Bánh cốm thường để được ít ngày, nên khi mua về làm quà phải ăn ngay. Trong khi bánh cốm dẻo dẻo, đậm vị bùi bùi của đậu xanh và dừa thì cốm xào lại hơi keo, dính dính và ngọt đậm đà. Bánh cốm hảo hạng có thể được mua tại phố Hàng Than (ở đây có nhiều cửa hàng san sát nhưng xuất sắc nhất là cửa hàng Nguyên Ninh số nhà 11). Ngoài ra, bạn có thể mua cốm xào ở quán Quà quê phố Đinh Liệt.
Sấu
Sấu là một thứ quả quen thuộc ở Hà Nội. Dọc theo những con phố, người ta đã quen với hình ảnh hàng cây sấu già rợp bóng trong những ngày hè. Sấu cũng xuất hiện nhiều trong các món ăn của người Hà Nội như sấu dầm canh rau muống, sấu nấu canh sườn/canh thịt, sấu ngâm gừng, nước sấu, ô mai sấu...
Hầu như vị khách phương xa nào tới cũng mong muốn được mang về làm quà một túi sấu xanh, giòn chắc và ngon mắt. Tuy nhiên, không phải ai cũng may mắn được ghé thăm đúng vào mùa sấu, do đó, chọn mua những thức quà để được lâu như ô mai hay sấu ngâm là sự lựa chọn tuyệt vời.
Giữa vô vàn loại ô mai đủ mùi vị phong phú nhưng đã nhắc tới đặc sản Hà Nội là nhắc tới ô mai sấu gừng. Sấu phải là những quả có vỏ giòn, tươi ngon, nhỏ vừa miệng, khi ra thành phẩm có màu nâu óng, mùi vị ngọt nhẹ quyện với cái cay nóng ấm bụng của gừng. Khi bỏ vào miệng một viên ô mai, người ăn không chỉ cảm nhận được đầy đủ mùi vị thơm ngọt mà còn gợi nhắc cho người đi xa những kỷ niệm ấu thơ, thời cắp sách đi học.
Du khách có thể mua ô mai sấu ở các cửa hàng nổi tiếng phố Hàng Đường như Hồng Lam, Tiến Thịnh, Gia Định, Vạn Lợi (phố Hàng Da)...
Kem Tràng Tiền
Quán kem nằm ngay trung tâm thủ đô Hà Nội có từ thời bao cấp, nay trở thành một nét văn hóa mà người Hà Nội đi đâu cũng nhớ.
Kem Tràng Tiền không giống những loại kem được sản xuất công nghiệp, vị kem mát lạnh, ngọt thanh, thơm và bùi. Quầy kem Tràng Tiền chính gốc ở phố Tràng Tiền quanh năm đông đúc, ngay cả trong những ngày mùa đông lạnh cắt da cắt thịt.
Quán kem Tràng Tiền gốc ở địa chỉ: số 35 phố Tràng Tiền (gần Hồ Gươm).
Trà sen Hồ Tây
Trà sen Hồ Tây không phải tự nhiên mà vang danh, chưa nói đến sự cầu kì chế biến. Mà đầu tiên nhờ sự quý giá của sen Hồ Tây vốn rất riêng. Hoa sen nơi đây đẹp hơn mọi nơi khác, bởi sen Hồ Tây có nhiều cánh xếp vào nhau, nhụy vàng thẫm, cánh hồng phớt sắc, màu hồng rất lạ không nhạt không sẫm, hương thơm ngào ngạt. Nhưng thứ tuyệt vời nhất mà sen Tây Hồ đem đến cho đời thì chỉ có một, là Trà sen.
Trong những thứ trà uống, Trà sen quả là một tinh hoa của văn hoá Thăng Long và những câu chuyện nghề làm Trà sen tinh quý đến nhường nào của người Kẻ Chợ. Trà sen quý bởi được làm từ sen tươi, được ướp hương sống trong hoa sen. Chỉ có sau mùa sen người ta mới có thể được thưởng thức loại trà thơm đặc biệt này.
TH
